 |
Megaregion |
Region karpacki |
| Prowincja |
Karpaty Zachodnie |
| Podprowincja |
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie |
| Makroregion |
Beskidy Zachodnie |
| Mezoregion |
Gorce |
Zajmowane
jednostki
administracyjne |
Polska:
– woj. małopolskie
– powiat limanowski, powiat nowotarski |
 |
 Mazury
Charakterystyka regionu
Warmia i Mazury to dwie historyczne krainy północno - wschodniej Polski, należące do najatrakcyjniejszych regionów turystyczno-krajoznawczych i rekreacyjnych naszego kraju.
Województwo zajmuje 24 tys. km kw., co stanowi 7,7 proc. powierzchni kraju. Jest czwarte pod względem wielkości. Północna część województwa graniczy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Są tu zlokalizowane przejścia graniczne: drogowe w Bezledach, Gronowie, Gołdapi, kolejowe w Braniewie, Bartoszycach, Skandawie, morskie w Elblągu i Fromborku.
Województwo jest podzielone na 19 powiatów ziemskich i dwa miasta wydzielone (powiaty grodzkie Olsztyn i Elbląg) oraz 116 gmin, w tym 16 miejskich, 33 miejsko-wiejskich i 67 wiejskich. Sieć osadniczą tworzy 49 miast i ponad 3.900 jednostek osadniczych. Największe miasto to Olsztyn (88 km kw.) i Elbląg (80 km kw.).
Region zamieszkuje nieco ponad 1,4 mln osób, co stanowi 3,8 proc. ludności Polski. Mała liczba mieszkańców wraz z rozległą powierzchnią powodują, że średnia gęstość zaludnienia jest dwukrotnie mniejsza niż w innych częściach kraju i wynosi 60 osób na km kw., a na obszarach wiejskich 25 osób na km kw.
Atrakcje przyrodniczo-krajobrazowe
Urozmaicony krajobraz, duża liczba jezior, znaczna powierzchnia pokryta lasami, liczne rezerwaty i pomniki przyrody, bogata i ciekawa przeszłość historyczna, cenne zabytki architektury to główne zalety tego zakątka Polski
Warmia i Mazury zwana jest „Krainą Tysiąca Jezior” lecz w rzeczywistości posiada ich znacznie więcej bo ok. 2000 jezior o ogólnej powierzchni powyżej 1 ha. Wśród nich jest największe polskie jezioro Śniardwy. W okolicach jezior skupione są znane ośrodki turystyczno-wczasowe jak Mikołajki, Giżycko, Węgorzewo, Ruciane-Nida czy Stare Jabłonki. Niezwykle atrakcyjne są układy rzek i jezior, tworzące wielokilometrowe szlaki wodne, m.in. Kanał Ostródzko-Elbląski, Szlak Spływów Krutynią, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich.
O atrakcyjności regionu decydują walory przyrodniczo-krajobrazowe, często unikatowe w skali europejskiej, oraz bogata fauna i flora. Miłośnicy przyrody mogą podziwiać piękno krajobrazu w trakcie turystycznych wędrówek. Znajdują się tu duże kompleksy leśne, w tym Puszcza Piska, Puszcza Borecka i część Puszczy Romnickiej.
Ponadto województwo posiada największy w kraju obszar chronionego krajobrazu. W celu ochrony gatunków roślin i zwierząt utworzono 102 rezerwaty przyrody oraz 6 parków krajobrazowych. Warmia i Mazury posiadają ponad 2200 pomników przyrody.
Warmia i Mazury to przede wczystkim raj dla kajakarzy, którzy mogą korzystać z wielu atrakcyjnych szlaków m.in. na rzekach Krutynia, Ukta czy Wel. Zimą miłośnicy białego szaleństwa szkolą swe umiejętności narciarskie na malowniczych wyciągach narciarskich w Gołdapi, Mrągowie, Lidzbarku Warmińskim.
Zabytki
Atrakcyjność województwa wzmacniają liczne zabytki architektury. Z dawnych fortyfikacji zachowały się w dobrym stanie zamki krzyżackie i biskupie w Olsztynie, Nidzicy oraz Lidzbarku Warmińskim.
Architekturę sakralną reprezentują liczne kościoły gotyckie, w tym katedra we Fromborku, dobromiejska kolegiata oraz nieliczne w Polsce kościoły drewniane w Wieliczce, Ostrykole czy Lubawie. Barokową perłą architektoniczną, jest sanktuarium maryjne w Świętej Lipce. Co roku przybywają tu liczni pielgrzymi z całego świata. W kościele na szczególną uwagę zasługują organy wyposażone w ruchome elementy dekoracyjne. Licznie odwiedzane przez turystów są także sanktuaria w Stoczku Klasztornym oraz Gietrzwałdzie.
Osobistości regionu
Z regionem związanych jest wielu wybitnych przedstawicieli Polskiej kultury, nauki i sztuki. Przez blisko czterdzieści lat na Warmii mieszkał i pracował Mikołaj Kopernik.
W Lidzbarku Warmińskim przez trzydzieści lat urzędował biskup warmiński Ignacy Krasicki. Pozostawił po sobie znaczny dorobek literacki.
Synem tej ziemi był również urodzony w Barczewie kompozytor polski, Feliks Nowowiejski. Jego imię nosi obecnie filharmonia olsztyńska.
Z Giżycka wywodzi się znany historyk polski, wieloletni dyrektor Zakładu Naukowego im. Ossolińskich we Lwowie, Wojciech Kętrzyński.
W Nidzicy urodził się historyk i honorowy obywatel „wiecznego miasta”, Ferdynand Gregorowiusz.
Na naszych ziemiach urodził się także pierwszy noblista w dziedzinie medycyny Emil Behring. Ponadto z regionu wywodzi się wiele innych osób takich jak filozof J. G. Herder, orientalista Ignacy Pietraszewski, pisarz niemiecki Ernst Wiechert, malarz Jan Antoni Blank, poetka Maria Zientara Malewska.
Warmia i Mazury - cuda natury
"Cisza, zieleń i błękitne, spokojne przestrzenie. Dlatego wyjeżdżam do Polski, na Mazury – do krainy tysiąca jezior. Mogę tutaj pływać łódką, kajakiem, łowić ryby, spacerować przez zielone lasy albo zwiedzać małe, urokliwe miasteczka. Kiedy chcę, jadę do restauracji na pyszną rybkę, odpoczywam w komfortowych warunkach. Tak smakuje prawdziwa Europa - tylko w Polsce płacę za wszystko o wiele mniej! To idealne wakacje dla tych, którzy kochają naturę i aktywny wypoczynek."
Wielkie Jeziora Mazurskie to najpopularniejszy w Polsce akwen żeglarstwa śródlądowego. Setki firm czarterowych, małych i dużych (posiadających w bazie kilkadziesiąt jachtów) oferują łodzie nawet dla najbardziej wymagających żeglarzy, nowoczesne i luksusowe jachty posiadające wszelkie udogodnienia i zbudowane zgodnie z najnowocześniejszymi trendami sztuki szkutniczej (Polska jest obecnie jednym z przodujących państw w Europie w dziedzinie produkcji jachtów śródlądowych). Na żeglarzy czeka piękny, zróżnicowany i wyposażony w doskonałe zaplecze Szlak Wielkich Jezior Mazurskich, którego przepłynięcie wzdłuż zajmuje ponad 10 dni.
Letnią stolicą regionu są Mikołajki - gwarne, zatłoczone miasteczko składające się z kilku wąskich uliczek z rybackimi domkami, mariny i niezliczonej ilości pensjonatów, restauracyjek i tawern. W sezonie organizowane są tu regaty i festiwale.
Warmińsko – mazurskie można śmiało określić jako region turystyczny. Chociaż ten piękny region nie doczekał się jeszcze parku narodowego, mamy tu 8 parków krajobrazowych i 104 rezerwaty oraz dziewiczą przyrodę w Puszczy Boreckiej z rezerwatem żubrów – Wolisko, w Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, Nidzickiej oraz Piskiej i Rominckiej. Ponad 3000 jezior sprawia, że kraina wygląda jak wielki, niebieski ptak rozciągający swe skrzydła na tle lasów. Mazury są finalistą konkursu na 7 Nowych Cudów Natury.
Ogromna atrakcją turystyczną regionu są pola Grunwaldu, na których, rokrocznie od 1410 roku wojska polsko-litewskie pokonują Krzyżaków.
Zielone warmińsko – mazurskiego ozdabiają czerwonocegłe gotyckie zamki. Zamek w Barcianach przetrwał wojny i PGR. Zamek w Ełku miał mniej szczęścia i do dziś zostały tylko ruiny. Na zamkach w Giżycku i Rynie są obecnie luksusowe hotele, a w Kętrzynie – Muzeum Regionalne. Na zamku w Działdowie znaleziono 300 000 starożytnych pamiątek. Zamek w Lidzbarku Warmiński, rezydencja biskupia budowana na wzór zamków krzyżackich, pyszni się malowidłami ściennymi. Na zamku w Olsztynie mieści się Muzeum Warmii i Mazur, a zamek w Niedzicy jest nazywany bramą na Warmię. Zamek w Reszlu szczyci się wieżą bramną i dugą wieżą, potężną i cylindryczną. W lochach tego zamku jeszcze w XIX wieku osadzono ostatnią nieszczęśnicę oskarżoną o czary.
Warto też zwiedzić Basztę Bocianią w Dobrym Mieście, stanowiącą fragment murów obronnych. Baszta swą wdzięczną nazwę zawdzięcza rodzinie bocianów mieszkającej na szczycie.
Kanał Elbląski został uznany za pomnik historii, a w 2007 roku w plebiscycie dziennika Rzeczypospolita za jeden z siedmiu cudów Polski. Całkowita długość kanału z odgałęzieniami wynosi 151,7 kilometrów. Kanał łączy jezioro Druzno z rzeką Drwęcą oraz z jeziorem Jeziorak. A także, poprzez rzekę, Elbląg z Zalewem Wiślanym i przez Kanał Jagielloński Nogat i Wisłę z Morzem Bałtyckim. W skład kanału wchodzą jeziora, których różnica poziomów sięga 100 metrów. Osobliwością na skalę europejską jest zespół 5. pochylni, po których przetacza się statki po specjalnych platformach ustawionych na szynach. Pierwszy odcinek kanału uruchomiono w 1860 roku.
W Janowie, koło Elbląga odkryto niedawno gród Truso, która jawi się jako duży port handlowy z osadą rzemieślniczą i kupiecką. Truso, obok Wolina, stanowiło najważniejsze centrum handlu dalekosiężnego na Bałtyku. Znaczenie Truso na arenie ówczesnej Europy, potwierdzają liczne znaleziska przedmiotów wytworzonych w Nadrenii lub Bizancjum. Skarby z Truso można oglądać w muzeum archeologicznym w Elblągu.
Miłośników militariów ucieszy wycieczka do kwatery Hitlera Wilczy Szaniec z ruinami bunkra, w którym dokonano zamachu na Hitlera. Drugim punktem wycieczki jest Twierdza Boyen w Giżycku. Zbudowana w latach 1844-1856 z rozkazu króla Fryderyka Wilhelma IV twierdza ma kształt gwiazdy. Na terenie twierdzy, w latach 1941-1942 funkcjonowało laboratorium oceniające jakość żywności dostarczanej do Wilczego Szańca. Twierdza w Giżycku jest przepięknie położona, na wąskim przesmyku pomiędzy dwoma dużymi jeziorami mazurskimi - Kisajno i Niegocin.
W Leśniewie warto zobaczyć tajemniczy Kanał Mazurski. Jego budowę rozpoczęto w 1911 roku, ale z 5. planowanych śluz wybudowano tylko jedną i to nie do końca. Na betonowej ścianie został złowrogi ślad po godle III Rzeszy. Tajemniczy Kanał Mazurski robi duże wrażenie.
Miłośnicy literatury chętnie odwiedzą Leśniczówkę Pranie w Rucianem - Nidzie pośród Puszczy Piskiej. W malowniczo położonej nad jeziorem Nidzkim leśniczówce zgromadzono pamiątki po Konstantym Gałczyńskim.
W warmińsko - mazurskich Stańczykach są dwa, równoległe, majestatyczne mosty, wyglądem przypominające rzymskie akwedukty w Pont du Gard. Mosty stanowią fragment linii kolejowej łączącej Gołdap z Żytkiejmami na skraju Puszczy Romninckiej i nie lada atrakcję o wymiarach 180 metrów długości i 31 metrów wysokości. Równie ciekawy jest most obrotowy w Giżycku, wybudowany w 1898 roku nad Kanałem Łuczańskim. Turyści czekają na pięciominutowy pokaz ręcznego otwierania i zamykania mostu. Konstrukcja wynalazku pozwala na ręczną obsługę ważącego 100 ton mostu przez tylko jedną osobę. U operatora przeprawy uzyskamy odcisk pamiątkowej pieczęci, dowodu naszej obecności na moście obrotowym w Giżycku.
Ciekawostkami warmińsko – mazurskiego są: miasteczko westernowe Mrongoville, piramida w Rapie z początku XIX wieku i wyciąg narciarski w Mrągowie. Muzeum Ziemi Mazurskiej w miejscowości o nazwie Owczarnia, założone w zabytkowej chacie pokazuje tradycyjny wystrój mazurskiego mieszkania z typową dla regionu ciemną kuchnią z otwartym paleniskiem. W Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie mieszkają jelenie syberyjskie, bizony, wilki, żubry, sarny, koniki polskie (będące potomkami wymarłych tarpanów), daniele, łosie i bobry.
Obowiązkowym punktem wycieczki po regionie warmińsko – mazurskim jest Wzgórze Zamkowe we Fromborku. W tym małym, portowym miasteczku, czas biegnie wolnej. Dróżki pomiędzy białymi domkami, w południe lata, przypominają greckie miejscowości. Frombork jednym okiem Baszty Żeglarskiej patrzy na Zalew Wiślany, a drugim na katedrę i zamek. Katedra, ze wspaniałymi organami, gdzie każda piszczałka została ozdobiona fruwającym aniołkiem, jest sceną Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i, niedawno odnalezionym, miejscem pochówku Mikołaja Kopernika. Na zamku są dwie wieże. Prywatna wieża astronoma, z jego mieszkaniem i gabinetem oraz Wieża Radziejowskiego, w której znajduje się wahadło Foucaulta. Niedaleko, za murami zamku, pośród uroczego ogródka, jest stary Szpital Świętego Ducha. Tam poznamy historię medycyny. Przyrządy lekarskie przypominają narzędzia tortur.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Grupa GMI
